Nowe rozporządzenie Rady Ministrów wprowadza podwyżki wynagrodzeń zasadniczych dla pracowników samorządowych. Wynikają one ze wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązują od 1 marca 2025 r. i wynoszą od 5% do 16,65% w zależności od kategorii zaszeregowania.
Polskie ustawodawstwo reguluje wynagrodzenia pracowników samorządowych w przepisach ustawy o pracownikach samorządowych i rozporządzeniach wykonawczych. Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (tekst jedn. DzU z 2024 r., poz. 1135 ze zm.) pracodawca w regulaminie wynagradzania określa m.in. maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego we wszystkich kategoriach zaszeregowania pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
Mimo że pracodawcy samorządowi mają możliwość samodzielnego kształtowania i kreowania systemów wynagrodzeń pracowników w wewnątrzzakładowych regulaminach wynagradzania, to już od dłuższego czasu środowiska samorządowe zgłaszały potrzebę zmiany sytuacji płacowej pracowników jednostek samorządu terytorialnego i podniesienia stawek we wszystkich kategoriach zaszeregowania.
Problem ten został wyraźnie zaakcentowany i podkreślony przez stronę samorządową reprezentowaną w Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jako argument wskazano, że dotychczas obowiązujące stawki i system wynagrodzeń w administracji samorządowej są oceniane jako mało atrakcyjne i zdecydowanie niekonkurencyjne w porównaniu z wynagrodzeniami oraz tożsamymi obowiązkami służbowymi w miejscach pracy poza sferą budżetową.
Od marca wyższe stawki
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (DzU z 2025 r., poz. 702; dalej: rozporządzenie zmieniające) weszło w życie 14 czerwca 2025 r. Wprowadziło wyższe stawki wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników samorządowych, z wyrównaniem od 1 marca 2025 r.
Organem odpowiedzialnym za wprowadzenie zmian w rozporządzeniu było Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zgodnie z decyzją organu podwyżki wynagrodzeń będą w całości finansowane w ramach środków finansowych pracodawcy przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe pracowników pozostających w dyspozycji poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Najprawdopodobniej w wielu tych jednostkach będzie się to wiązało z koniecznością wygospodarowania dodatkowych środków finansowych, a następnie zwiększenia i przesunięcia tych środków na paragraf klasyfikacji budżetowej, z którego płatne są wynagrodzenia osobowe pracowników. W przypadku konieczności dokonania takich zmian ważne jest to, aby pamiętać, że wynagrodzenie zasadnicze najczęściej stanowi podstawę do wyliczania innych świadczeń i dodatków przyznanych i należnych pracownikowi. Dlatego podczas dokonywania zmian w planie finansowym jednostki należy uwzględnić nie tylko wzrost samych wynagrodzeń zasadniczych, ale także wzrost innych składników wynagrodzeń, które są liczone od wynagrodzenia zasadniczego, oraz innych świadczeń, wynikających ze stosunku pracy, np. nagrody jubileuszowe czy odprawy emerytalne lub rentowe.
Celem wprowadzonej zmiany jest uatrakcyjnienie miejsc pracy w samorządach na poszczególnych stanowiskach pracy.
Nowelizacja przepisów rozporządzenia w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych podwyższa kwoty minimalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, które są określone w załączniku nr 3 do rozporządzenia. Podwyżki kształtują się w przedziale od 5% do 16%, a kwota minimalnego wynagrodzenia zasadniczego w I kategorii zaszeregowania została zrównana z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, tj. 4666 zł, co oznacza podwyżkę w tej kategorii zaszeregowania w wysokości 666 zł, czyli 16,65%.
W Tabeli 1 poszczególne kategorie zaszeregowania wskazują poziom minimalnego wynagrodzenia zasadniczego. W rozporządzeniu do każdego stanowiska dla pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie umowy o pracę ustalona jest kategoria zaszeregowania, do której przypisany jest minimalny miesięczny poziom wynagrodzenia zasadniczego każdego pracownika. Od XII kategorii zaszeregowania, która dotychczas była ustalona w kwocie 4700 zł, czyli powyżej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, wzrost kwot minimalnego wynagrodzenia zasadniczego wynosi około 5%. To tyle, ile wynosi średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej w 2025 r.
Zmiany w stanowiskach urzędniczych
Rozporządzenie zmieniające wprowadza także zmiany dotyczące stanowisk urzędniczych w urzędach pracy oraz stanowisk pomocniczych i obsługi w żłobkach i klubach dziecięcych (zob. Tabela 2). W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia zaktualizowano katalog stanowisk w urzędach pracy (załącznik nr 3 do rozporządzenia).
W zakresie stanowiska doradcy zawodowego określono następujące stanowiska:
- młodszy doradca zawodowy (w miejsce dotychczasowego doradcy zawodowego – stażysty);
- doradca zawodowy;
- starszy doradca zawodowy (nowe stanowisko).
W zakresie stanowiska doradcy do spraw zatrudnienia określono następujące stanowiska:
- młodszy doradca do spraw zatrudnienia (w miejsce dotychczasowego pośrednika pracy stażysty);
- doradca do spraw zatrudnienia (w miejsce dotychczasowego pośrednika pracy);
- starszy doradca do spraw zatrudnienia (nowe stanowisko).
Zmianie uległo zaszeregowanie stanowiska doradcy EURES (specjalisty wspierającego osoby poszukujące pracy i pracodawców w ramach europejskiej sieci EURES), w wojewódzkim urzędzie pracy z kategorii zaszeregowania XIII na kategorię XIV. Zmieniły się minimalne wymagania kwalifikacyjne na niektórych stanowiskach, co zostało uregulowane w odrębnych przepisach.
W części Żłobki, kluby dziecięce i dzienni opiekunowie wprowadzono poprawki, które przedstawiają się następująco:
- do X kategorii zaszeregowania zakwalifikowano stanowiska: terapeuta zajęciowy, fizjoterapeuta i młodszy opiekun;
- stanowiska: dzienny opiekun, położna, opiekun zostały zakwalifikowane do XI kategorii;
- stanowiska: starszy dzienny opiekun, starsza położna, starszy opiekun, starszy terapeuta zajęciowy, starszy fizjoterapeuta zaszeregowano do XII kategorii;
- stanowisko wychowawca małego dziecka zostało zaklasyfikowane do XIV kategorii zaszeregowania z minimalnym wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 5150 zł.
W przypadku części Żłobki, kluby dziecięce i dzienni opiekunowie prawodawca w rozporządzeniu zmieniającym wprowadza korektę w katalogu stanowisk samorządowych, dodając „wychowawca małego dziecka”. Tę zmianę uzasadnił w ten sposób, że propozycja dodania nowego stanowiska zakłada przyjęcie możliwości uzyskania dodatkowego awansu pracownika na stanowisko wychowawcy małego dziecka przez osoby zatrudnione w instytucjach opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, dla następujących stanowisk: starszy opiekun, starszy dzienny opiekun.
Zaproponowane rozwiązanie stanowi jeden z elementów promowania i zwiększenia atrakcyjności zawodu osób sprawujących opiekę nad najmłodszymi dziećmi.
Ponadto wprowadzona zmiana pozwoli pracodawcom na dodatkową możliwość docenienia kompetencji i zaangażowania opiekunów w ich pracę. Z wstępnie szacowanych danych, po wprowadzonych zmianach w rozporządzeniu zmieniającym, taki awans mogłoby otrzymać około 1,5 tys. opiekunów.
W części D drugiej tabeli zmienia się część XXIV, czyli Żłobki, kluby dziecięce i dzienni opiekunowie. Grupa stanowisk „Stanowiska pomocnicze i obsługi” otrzymuje brzmienie „Stanowiska pomocnicze i obsługi” (zob. Tabela 3).
Wypłata wyrównania wynagrodzenia
Przepisy rozporządzenia zmieniającego weszły w życie 14 czerwca 2025 r. (z wyjątkiem tych dotyczących zmienionych stanowisk w urzędach pracy, które weszły w życie 1 czerwca 2025 r.). Dlatego pracodawcy samorządowi są zobligowani do wypłaty wyrównania wynagrodzeń dla pracowników, którzy zostali objęci przedmiotową zmianą.
Wprowadzenie zmian nakłada na pracodawców samorządowych obowiązek modyfikacji i aktualizacji regulaminów wynagrodzeń. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w której w regulaminie znajdują się konkretne tabele płac lub wskazuje się w nim wartości niższe niż obowiązujące od 1 marca 2025 r.
Od 14 czerwca 2025 r., tj. od dnia wejścia w życie nowelizacji rozporządzenia, jednostki samorządu terytorialnego mają obowiązek dostosować swoje wewnętrzne regulacje do nowych stawek minimalnego wynagrodzenia zasadniczego. Należy pamiętać, że nowe stawki wynagrodzeń obowiązują od 1 marca 2025 r. i nie ma możliwości zmiany tej daty. Niezależnie od tego, kiedy nastąpi zmiana przepisów wewnątrzzakładowych, musi mieć bezwzględnie odniesienie do 1 marca 2025 r., czyli do dnia, od którego pracownikom należą się wyższe wynagrodzenia.
Każdą zmianę, o której można powiedzieć, iż jest zmianą odgórną, należy uzgodnić ze związkami zawodowymi działającymi u danego pracodawcy.
Jednocześnie trzeba pamiętać i zachować co najmniej 14-dniowy okres między ogłoszeniem zmian a ich wejściem w życie. W nowych regulacjach należy koniecznie zawrzeć informację, że zmiany wynagrodzeń mają moc obowiązującą od 1 marca 2025 r. Jeśli nowe zapisy rozporządzenia zostały wprowadzone jeszcze w czerwcu to wypłata wynagrodzenia za czerwiec powinna już uwzględniać nowe stawki i wyrównanie. W przypadku późniejszego przyjęcia regulaminu, np. w lipcu, należy pamiętać, że wyrównania nadal obowiązują i należy je wypłacać. Późniejszy termin wprowadzenia zmian w regulaminie pracy nie zmienia obowiązującego terminu, który wskazał prawodawca. Nowe przepisy nie uzależniają obowiązku ich naliczenia od daty wdrożenia nowego regulaminu, lecz od daty wskazanej w rozporządzeniu zmieniającym jako początek obowiązywania wyższych stawek.
Przy tworzeniu nowych regulaminów wynagradzania należy pamiętać, że wynagrodzenie zasadnicze nie jest tym samym co płaca minimalna. To jeden ze składników całkowitego wynagrodzenia pracownika – choć w niektórych przypadkach może być jego jedynym i obowiązkowym elementem i w takiej sytuacji jego wysokość musi być co najmniej równa ustawowej płacy minimalnej. Natomiast w sytuacji, w której stanowi tylko część wynagrodzenia, jego wartość może być niższa niż minimalna krajowa. Należy też pamiętać, że w wyliczeniach przy wypłacaniu wyrównania pracownikom należy brać pod uwagę stawki brutto i wymiar czasu pracy, w jakim dany pracownik jest zatrudniony.
Warto wspomnieć, że projektowana zmiana zakładała znacznie szerszą modyfikację w zakresie wynagradzania pracowników samorządowych. Projekt, oprócz wcześniej opisanych zmian, zakładał także podwyższenie maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego i dodatku funkcyjnego dla wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów i marszałków województw. W projekcie przewidywano wzrost maksymalnego poziomu wynagrodzeń średnio o 5%.
Zmianą nie zostali objęci pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie powołania, tj. zastępcy wójtów i burmistrzów oraz skarbnicy. Dla tej grupy pracowników zakładano podwyżki do maksymalnego poziomu wynagrodzeń również na poziomie 5%.
Zakres obowiązków służbowych i odpowiedzialności
Projekt zmiany rozporządzenia zakładał także wprowadzenie nowej podgrupy stanowisk w strukturze samorządowej, obowiązującej w województwach o liczbie ludności przekraczającej 3 mln mieszkańców. Odrębne limity wynagrodzeń miały być określone dla:
- marszałka województwa w województwie powyżej 3 mln mieszkańców;
- wicemarszałka województwa w takim województwie;
- pozostałych członków zarządu województwa;
- skarbnika województwa.
Celem tej zmiany było bardziej precyzyjne odwzorowanie realnego i faktycznego zakresu obowiązków służbowych i odpowiedzialności, który w porównaniu dużych województw z województwami o mniejszej liczebności mieszkańców jest znacząco większy niż w mniejszych jednostkach samorządu terytorialnego.
Związek Powiatów Polski mocno interweniował w sprawie usunięcia projektowych zmian dla pracowników samorządowych zatrudnionych z powołania i wyboru:
Pracownicy z wyboru i powołania, tacy jak wójtowie, burmistrzowie, starostowie, członkowie zarządów, czy skarbnicy odpowiadają za strategiczne decyzje oraz za rozwój swoich gmin i powiatów. Ich praca wymaga nie tylko wysokiego poziomu kompetencji i odpowiedzialności, ale także gotowości do podejmowania trudnych decyzji, często w warunkach presji i ograniczonych zasobów. Niestety, w kolejnych nowelizacjach rozporządzenia o wynagradzaniu pracowników samorządowych, pracownicy samorządowi zatrudnieni na podstawie powołania oraz wyboru, mimo swojego kluczowego znaczenia są systematycznie pomijani (…).
Zwracamy uwagę, że polityka rządu powinna uwzględniać, że stabilne i odpowiednie wynagradzanie kadry kierowniczej w samorządach to klucz do skutecznego działania całego sektora publicznego. Ignorowanie tej kwestii w kolejnych nowelizacjach rozporządzenia jest nie tylko nieuczciwe, ale także krótkowzroczne.
Jak widać, wprowadzona do rozporządzenia zmiana była konieczna. Wyregulowała i usystematyzowała kwestie płacowe pracowników samorządowych w zakresie minimalnych stawek wynagrodzenia w poszczególnych kategoriach zaszeregowania. W głosie przedstawicieli samorządów okazała się jednak niewystarczająca, co zapewne będzie prowadziło do kolejnych prób zmian podejmowanych przez przedstawicieli samorządów w tym obszarze.
Autor
Agnieszka Brejdak
wieloletni praktyk z zakresu prawa pracy, osoba zarządzająca działami HR w administracji publicznej
